Hồ tiêu là một trong những loại cây trồng được nông dân Quảng Nam trồng từ lâu đời. Đây là cây trồng có giá trị kinh tế cao trong nhiều năm qua. Tại Quảng Nam, hồ tiêu được trồng ở các vùng như Tiên Phước, Hiệp Đức, Quế Sơn, Thăng Bình, Phú Ninh... Tuy nhiên, những năm gần đây, diện tích trồng hồ tiêu ngày càng giảm.

Diện tích và sản lượng hồ tiêu qua các năm tại tỉnh Quảng Nam

Nguồn: Niên giám thống kê Quảng Nam năm 2014

Nguyên dân suy giảm diện tích và sản lượng chủ yếu là do: tập quán sản xuất truyền thống của nông dân còn mang tính quảng canh, chưa chú trọng áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nên dịch hại trong vườn tiêu ngày càng nghiêm trọng, nhất là vào mùa mưa, làm suy tàn các vườn tiêu nhanh chóng. Ngoài ra, một số vùng bà con nông dân thấy các cây trồng khác mang lại lợi nhuận nhanh chóng nên chuyển sang trồng các cây trồng khác.

Nhằm nâng cao hiệu quả phòng trừ sâu bệnh hại, giúp cây tiêu sinh trưởng phát triển tốt, chúng tôi giới thiệu đến bà con nông dân một số kỹ thuật chăm sóc và quản lý dịch hại đang được áp dụng hiệu quả trên các vườn tiêu tại Quảng Nam hiện nay.

I. Chăm sóc hồ tiêu

Quảng Nam nói riêng và các tỉnh Duyên hải Nam trung bộ nói chung, hồ tiêu có mùa ra hoa vào tháng 8 đến tháng 9 và thu hoạch vào tháng 4 đến tháng 6. Cây tiêu sau một năm phát triển, cho hoa, kết trái và đến lúc trái được thu hoạch xong thì cả vườn tiêu cũng đã kiệt sức, do đó cây tiêu cần được chăm sóc thật tốt để cây khỏe mạnh, đủ sức cho mùa vụ tới bội thu.

1. Vệ sinh và tạo tán cho vườn tiêu

Dọn sạch cỏ, lá cây rụng trong vườn, làm cho vườn cây thông thoáng, làm sạch cỏ quanh gốc tiêu trong vòng bán kính khoảng 0,5m. Cần tỉa bớt những cành tược, cành lươn mọc ra từ gốc tiêu và cành tược mọc ngoài khung thân chính, những cành sâu bệnh, cành ốm yếu bị che khuất ánh sáng.

Để hạn chế cỏ dại cũng có thể trồng xen cây che phủ đất (lạc dại…) vào giữa các hàng tiêu. Các loại cây che phủ này còn làm giàu chất hữu cơ cho vườn tiêu và có tác dụng chống xói mòn rất tốt khi tiêu được trồng trên đất dốc.

Trồng xen lạc dại che phủ đất

Ở một số vườn tiêu có hiện tượng hoa trổ rải rác không đúng thời vụ nên cắt bỏ những hoa này để tập trung cho hoa ra hàng loạt và quả chín tập trung. Đối với những chói tiêu đã già cỗi hoặc nhiễm sâu bệnh nặng nên đào gốc và tiêu hủy để tránh lây bệnh sang những chói khỏe trong mùa mưa.
2. Cắt xén nọc cây sống

Xén tỉa nọc sống trước mùa mưa tránh bóng rợp và sâu bệnh hại phát sinh trong mùa mưa do ẩm độ cao và thiếu ánh sáng. Đối với tiêu kinh doanh, đây là thời gian tiêu bắt đầu ra hoa. Tuy nhiên, để mầm hoa xuất hiện và ra rộ thì cần phải có một lượng ánh sáng nhất định, do đó việc xén tỉa nọc sống còn tạo điều kiện kích thích mầm hoa ra rộ và tập trung.

3. Tưới nước, tạo hệ thống rãnh thoát nước

- Vườn tiêu mới trồng và trong giai đoạn chưa cho trái: tưới suốt mùa khô cho đến khi có mưa. Trong năm trồng mới, nếu trong mùa mưa gặp hạn dài ngày cũng phải tưới nước bổ sung kết hợp che chắn.

- Thời kỳ kinh doanh: tưới vào mùa khô khi cây đang nuôi quả, sau khi thu hoạch xong tưới 1 – 2 đợt kết hợp bón phân, sau đó ngừng tưới nước, và chỉ tưới nước vừa đủ để cây tiêu tồn tại, không nên tưới nhiều vì tưới nhiều cây tiêu sẽ tiếp tục sinh trưởng và ra hoa rải rác làm ảnh hưởng mùa thu hoạch kế tiếp.

Khi tưới nước cho hồ tiêu, tuyệt đối không tưới tràn hoặc để hệ thống nước tự chảy từ đầu vườn đến cuối vườn nhằm hạn chế bệnh lây lan đặc biệt là bệnh chết nhanh, bệnh chết chậm, tuyến trùng,…đây là những đối tượng nguy hiểm thường xuyên có mặt trên các vườn tiêu. Tưới vào lúc trời râm mát, kết hợp với các biện pháp che chắn, tủ gốc giữ ẩm cho tiêu.

Hồ tiêu là cây trồng rất thích ẩm nhưng không chịu được úng nên nhất thiết phải thiết kế mương thoát nước cho vườn tiêu. Khoảng 10-15m đào một rãnh thoát nước vuông góc với hướng dốc chính, rãnh sâu 15-20cm, rộng 20cm, giữa hai hàng trụ tiêu. Dọc theo hướng dốc chính, khoảng 30-40m, thiết kế một mương sâu 30-40cm, rộng 40cm, giữa hai hàng trụ tiêu, mương thẳng góc với rãnh thoát nước. Vun gốc tiêu, không cho nước đọng ở gốc. Khi đất trong vườn còn ướt, nhão bùn, không nên đi lại nhiều.