Đặc điểm thực vật học cây Đảng sâm Quảng Nam
- Tên khoa học (loài, họ): Codonopsis javanica (Blume) Hook.f, họ Hoa chuông (Campanulaceae).
- Thân: Dạng thân leo cuốn; thân mềm mảnh, phân nhiều nhánh; thân có màu xanh, nhẵn không có lông.
- Lá: Đơn nguyên, mọc đối, có khi mọc cách hay hơi vòng; phiến lá hình tim hoặc hình trứng rộng; gốc lá hình tim, mép lá nguyên, có răng cưa thưa; lá có màu xanh, mặt lá non có một lớp lông thưa, lá già không có lông; chiều dài phiến lá: 3,5 - 4,5 cm; Chiều rộng phiến lá: 3 - 4 cm; cuống lá nhỏ, dài 3 - 4 cm.
- Củ: Hình trụ, tròn, đường kính trung bình từ 2 - 4 cm; phần đầu củ gần gốc thân phình to, thuôn nhọn về phía đuôi, có thể phân 2 - 3 nhánh về phía đuôi hoặc không; vỏ củ màu nâu nhạt, phần thịt củ mềm, có màu trắng ngà.
- Hoa: Hoa mọc riêng lẻ ở kẽ nách lá, có cuống dài 2 - 6 cm; hoa có màu xanh nhạt, sắp rụng có màu vàng nhạt; chia thành 5 thùy, có 5 nhị, chỉ nhụy hơi dẹt, bao phấn đính gốc; tràng hoa hình chuông, gồm 5 phiến hẹp, 5 cánh hoa có vân màu tím ở miệng; ra hoa từ tháng 7 - 8 dương lịch hằng năm.
- Quả: Quả nang, bầu 5 ô, phía trên có 1 núm nhỏ hình nón; quả non có màu xanh, khi chín có màu tím đỏ; quả chín từ tháng 9 - 10 dương lịch hàng năm.
Cây Đảng sâm trồng tại Tây Giang
Các yếu tố kỹ thuật gieo trồng Đảng sâm
- Điều kiện sinh thái đảm bảo gieo trồng: Nhiệt độ thích hợp trung bình 18 - 230C; độ ẩm không khí trung bình 80 - 90%; lượng mưa trung bình 1.200 - 1.500 mm/năm; độ cao so với mực nước biển từ 900 - 1.500 m; độ dốc dưới 250 (thích hợp dưới 100).
- Đất: Đảng sâm Quảng Nam thích hợp trên đất giàu dinh dưỡng, nhiều mùn, tầng đất dày, tơi xốp có khả năng giữ ẩm nhưng thoát nước tốt, đất có độ ẩm đầy đủ trong suốt thời gian cây sinh trưởng.
- Mật độ, lượng giống/ha: Đối với trồng thuần: Nhiều nơi trồng thuần với mật độ rất dày (trên 25.000 cây/ha). Tuy nhiên, trong điều kiện đất nương rẫy của miền núi cao Quảng Nam có độ dốc lớn, nên trồng thưa với mật độ trồng khoảng 7.000 - 10.000 cây/ha, khoảng cách hàng cách hàng 1,2 - 1,4 m, cây cách cây 0,8 - 1,0 m. Đối với trồng xen: Trồng theo khoảng cách trên với phần diện tích có thể khai thác được. Có thể trồng xen Đảng sâm Quảng Nam dưới tán rừng tự nhiên nghèo, rừng phục hồi, rừng trồng.
- Thời vụ trồng: Tại Quảng Nam thời vụ trồng Đảng sâm có thể trồng quanh năm trừ những tháng quá nắng nóng hoặc quá rét, thời gian thích hợp nhất là từ tháng 2 - 4 và tháng 8 - 9 hằng năm.
- Sâu bệnh hại chính: Đối với cây Đảng sâm thường bị hại bởi sâu xanh, sâu xám và nhiễm bệnh Đốm lá.
Đảng sâm trên địa bàn Quảng Nam: Đảng sâm Quảng Nam đã tồn tại trong tự nhiên từ lâu, tập trung tại các huyện Tây Giang, Nam Trà My. Những năm gần đây, cây được nông dân các huyện miền núi cao của tỉnh nhân trồng để thu rễ củ làm dược liệu. Diện tích Đảng sâm Quảng Nam nhân trồng hiện có khoảng 200 ha, trồng tập trung tại các huyện Tây Giang, Nam Trà My. Hiện nay, giống Đảng sâm Quảng Nam chủ yếu được sản xuất bằng phương pháp gieo hạt. Số lượng cây giống hằng năm khoảng 600.000 - 700.000 cây. Số lượng cây giống này chủ yếu cung cấp cho nông dân các huyện trong tỉnh.
Vườn giống Đảng sâm tại Tây Giang
Một số đặc điểm của Đảng sâm Quảng Nam
- Năng suất: Đảng sâm Quảng Nam có năng suất trung bình 150 - 300 g/cây (đối với cây từ 2 - 3 năm tuổi).
- Chất lượng: Củ Đảng sâm Quảng Nam có màu trắng ngà, có mùi hương thơm đặc trưng. Hàm lượng α-spinasterol 3-O-β-D-glucopyranosid: 0,016 - 0,031%; hàm lượng polysaccharid tổng số (tính theo glucose): 22,6 - 38%; chất chiết được trong dược liệu: 49,8 - 81%.
- Khả năng thích ứng với môi trường tự nhiên: (i)Về địa hình: Đảng sâm Quảng Nam thích nghi với địa hình của miền núi cao; tại Quảng Nam, Đảng sâm Quảng Nam có thể trồng tại các huyện miền núi cao của tỉnh.(ii)Về khí hậu: Đảng sâm Quảng Nam thích nghi tốt với điều kiện khí hậu tỉnh Quảng Nam. Nhiệt độ thích hợp trong khoảng 18 - 230C, độ ẩm không khí từ 80 - 90%, lượng mưa dao động trong khoảng 1.200 - 1.500 mm/năm. (iii)Về thảm thực vật và thổ nhưỡng: Đảng sâm Quảng Nam thích hợp trên đất giàu dinh dưỡng, nhiều mùn, tầng đất dày, tơi xốp có khả năng giữ ẩm nhưng thoát nước tốt, đất có độ ẩm đầy đủ trong suốt thời gian cây sinh trưởng.
- Giá trị sử dụng: Đảng sâm Quảng nam chủ yếu làm dược liệu, ngoài ra người dân địa phương còn làm thực phẩm.
 
Canh củ Đảng sâm Rượu ngâm củ Đảng sâm
|