I. Biện pháp quản lý đất trồng bưởi
Đất trồng bưởi có thể trở nên ô nhiễm trong quá trình sản xuất do được bón thêm các hoá chất vật tư nông nghiệp. Vì vậy, người sản xuất cần phải chú ý tới việc đánh giá các mối nguy xuất hiện trong quá trình trồng cây bưởi tại vườn nhà, vườn đồi và trang trại.
Hình 1: Bưởi trồng theo hướng hữu cơ cây sinh trưởng, phát triển tốt hơn, ít sâu bệnh, cho quả đều, vỏ bóng đẹp và chất lượng quả ngon hơn
1. Phân tích và nhận dạng mối nguy
|
STT
|
Mối nguy
|
Nguồn
|
Cơ chế/phương thức ô nhiễm
|
|
1
|
Hoá chất
(Tồn dư của thuốc BVTV và hoá chất khác trong đất)
|
- Sử dụng không đúng thuốc BVTV trong tholwif gian dài.
- Sử dụng phân bón và các loại hoá chất quá nhiều dẫn đến tồn dư trong đất.
- Xả các bao bì chứa đựng không hợp lý; rò rỉ hoá chất, dầu mỡ một cách ngẫu nhiên vào đất.
|
Cây bưởi có thể hấp thu các loại hoá chất trong đất hoặc qua lá mà cách ly không đảm bảo thời gian dẫn đến tồn dư các loại hoá chất này trong sản phẩm
|
|
2
|
Kim loại nặng (As, Pb, Cd, Hg)
|
- Sử dụng liên tục các loại phân bón có hàm lượng kim loại nặng cao.
- Rác thải, nước thải từ các vùng phụ cận.
|
Cây bưởi có thể hút các kim loại nặng có hàm lượng cao trong đất.
|
|
3
|
Vi sinh vật (Vi khuẩn, virus) và ký sinh trùng
|
- Sử dụng phân tươi chưa qua xử lý.
- Phân của động vật nuôi trong khu vực sản xuất và vùng phụ cận.
|
Vi sinh vật và ký sinh trùng xâm nhập vào sản phẩm khi sản phẩm tiếp xúc với nguồn lây |
2. Biện pháp đánh giá, loại trừ hoặc giảm thiểu mối nguy
2.1. Đánh giá cảm quan
- Hàng năm hoặc trước mỗi vụ sản xuất mới cần thực hiện các đánh giá sau đây đối với vùng/ vườn trồng cây bưởi:
+ Nguy cơ hoặc khả năng xâm nhập của động vật nuôi trong vườn trồng/ trang trại trồng cây bưởi.
+ Nguy cơ xuất hiện các mối nguy tiềm tàng.
Ví dụ như: hệ thống rác thải, nơi chứa rác thải, các hoạt động của khu công nghiệp gần vườn trồng bưởi trong thời gian qua.
+ Ngập lụt của vườn cây bưởi trong mùa mưa bão gây nên, bởi nước mặt bị ô nhiễm.
2.2. Phân tích đất
Nếu những đánh giá về mặt cảm quan ở trên cho thấy vùng đất trồng có khả năng bị ô nhiễm bởi những mối nguy thì phải lấy mẫu đất để phân tích. Mẫu phân tích là chọn một thể tích (hay khối lượng) nhỏ phù hợp và chỉ vừa đủ của đối tượng cần nghiên cứu phân tích để làm phân tích ngay tại hiện trường hay đóng gói để vận chuyển về phòng thí nghiệm để xử lý và xác định (định tính hay định lượng) các chất chúng ta mong muốn của đối tượng nghiên cứu nhưng lại phải bảo đảm giữ nguyên đúng thành phần của đối tượng thực tế lấy mẫu.
Dư lượng của kim loại nặng trong đất phải được so sánh đối chiếu với ngưỡng tối đa cho phép theo QCVN 01-132:2013/BNNPTNT và QCVN 03-MT/2015/BTNMT.
Dư lượng hoá chất, thuốc BVTV trong đất phải phù hợp QCVN 15: 2008/BTNMT.
3. Biện pháp khắc phục
Trong trường hợp phát hiện thấy mối nguy hoá học có thể dẫn tới mức ô nhiễm không thể chấp nhận được thì người sản xuất cần thực hiện những bước sau:
+ Tìm hiểu nguyên nhân của sự ô nhiễm dẫn tới mối nguy.
+ Tìm ra những biện pháp thích hợp để khống chế mối nguy.
+ Thực hiện các hành động khắc phục.
Hình 1: Vườn trồng bưởi sản xuất theo hướng hữu cơ dưới gốc cây trồng luôn sạch sẻ, không có rác thải, tàn dự của thuốc BVTV
Chú ý: không được sử dụng vùng đất để sản xuất nếu chưa đảm bảo thời gian xử lý hoặc biện pháp sử dụng chưa giảm được nguy cơ. Không sử dụng để sản xuất cây bưởi nếu vùng đất chưa được kiểm soát các mối nguy.
Trong trường hợp có sử dụng các biện pháp xử lý mối nguy, có thể tìm đến tư vấn của các chuyên gia kỹ thuật. Điều cần phải chú ý là xem xét khả năng của các biện pháp xử lý áp dụng có thu được kết quả hay không. Cần ghi chép lại đầy đủ thông tin về các bước xử lý và kết quả.
4. Xói mòn và thoái hoá đất
Khuyến khích nông dân sử dụng các biện pháp canh tác để giảm thiểu những tác động của việc trồng cây bưởi tới môi trường như xói mòn đất hoặc rửa trôi các chất dinh dưỡng, hoá chất nông nghiệp vào các nguồn nước xung quanh sẽ sử dụng. Ví dụ: người sản xuất có thể dùng màng phủ ni lông hoặc các vật liệu hữu cơ để che phủ đất khi canh tác ở vùng đất dốc.
Biện pháp khác là trồng những loài cây chống rửa trôi và cây phủ đất ở những vùng đệm hoặc các khu vực liền kề.
5. Kiểm soát động vật nuôi trong nhà và chăn thả tại trang trại
Các động vật nuôi trong nhà hoặc chăn thả ngoài vườn trồng cần được cách ly bằng những vật cản thích hợp để không xâm nhập vào khu vực trồng cây ăn quả đặc biệt là những cây ăn quả có tán thấp. Tuyệt đối cách ly gia súc, gia cầm trước thời điểm thu hoạch quả ít nhất 2 tuần./.
(Còn nữa)