Hình 1: Sử dụng sản phẩm phụ nông nghiệp che phủ đất
1. Các loại vật liệu che phủ gồm
- Tàn dư cây trồng: rơm, rạ, thân lá ngô, thân lá cây lạc, thân lá cây đậu các loại...
- Thân lá thực vật hoang dại: cỏ dại, cây cộng sản (cỏ lào), cây họ đậu khác như đậu mèo, đậu gạo....
- Các loài cỏ chăn nuôi sinh khối lớn: Brachiaria, Panicum, Paspalum, Pennisetum, Tripsacum, v.v...
2. Chuẩn bị nương rẫy
2.1. Đối với đất nương rẫy còn tơi xốp:
Không cần cuốc xới mà chỉ dọn cỏ dại, không đốt tàn dư cỏ dại và cây trồng vụ trước. Mang vật liệu đến để che phủ bổ sung cho kín mặt đất với bề dày 10-15cm. Chờ 10-15 ngày để lớp phủ xẹp xuống rồi tiến hành gieo thẳng qua lớp phủ.
2.2. Đối với đất nương rẫy rắn hay đã bị nén chặt:
Phải cuốc xới đất ở vụ đầu, sau đó che phủ đất và thực hiện mọi thao tác như đã nêu ở trên. ( Từ các vụ sau, do đất đã trở nên tơi xốp nên không cần phải cuốc xới làm đất).
Hình 2: Thu hoạch lúa rẫy xong tận dụng rơm rạ phủ đất trồng cây hoa màu
3. Phương pháp che phủ
3.1. Che phủ kín:
Rải đều lớp phủ để bề mặt nương rẫy được che phủ đồng đều. Nếu thời gian cho phép thì che phủ 10 đến 15 ngày trước khi gieo. Làm như vậy, lớp phủ thực vật sẽ bị xẹp xuống và định vị tốt hơn, ẩm độ đất cao hơn nên sẽ tạo điều tốt hơn cho hạt nảy mầm và thoát ra khỏi lớp che phủ.
3.2. Che phủ theo băng đồng mức:
Rải các vật liệu che phủ đất theo các băng rộng 40-50cm và để lại những khoảng trống rộng 20cm. Với cách làm này thì có thể gieo ngô theo cách làm thông thường (đánh rạch, bổ lỗ vào những khoảng trống và gieo hạt ngay sau khi che phủ đất). Khi bón phân, vun gốc thì vun luôn vật liệu che phủ vào gốc ngô.
3.3. Che phủ đất kết hợp trồng các đường đồng mức:
Nương rẫy có độ dốc trên 200, có thể có nguy cơ vật liệu che phủ bị nước mưa cuốn trôi, vì vậy nên trồng các hàng cây cốt khí (hoặc các loài cây bụi khác) theo các đường đồng mức cách nhau 6 - 7 mét để giảm dòng chảy và giữ không để vật liệu che phủ bị trôi xuống dốc. Đất giữa các đường đồng mức được che phủ như đã nêu ở trên.
Hình 3: Vật liệu che phủ đất hoai mục đã cung cấp lượng hữu cơ cho đất
4. Lượng vật liệu che phủ
Rơm rạ, xác thực vật khô 5-7 tấn/1ha. Nên tận dụng tàn dư cây trồng của vụ trước, các loài cây họ đậu và các loài cây dại sẵn có tại địa phương. Cây cộng sản, lạc dại… là những cây cho vật liệu che phủ rất tốt vì chúng chứa một hàm lượng kali và lân rất cao. Tuy nhiên, vì chúng phân hủy rất nhanh nên tác dụng ngăn chặn cỏ dại và chống xói mòn đất giảm. Do vậy nên dùng vật liệu che phủ hỗn hợp để duy trì lớp phủ được lâu hơn./.