Bệnh Viêm da nổi cục (VDNC) trên trâu bò được phát hiện lần đầu tiên trên thế giới vào năm 1929. Theo thông tin từ Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hiệp quốc (FAO), từ năm 2013 đến nay bệnh VDNC trên trâu bò đã xảy ra tại các nước trong khu vực Châu Á. Đặc biệt thời gian gần đây, dịch bệnh có chiều hướng gia tăng. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện lần đầu tiên từ giữa tháng 10 năm 2020. Đến nay, bệnh đã xảy ra tại 18 tỉnh, thành phố, trong đó có một số tỉnh tiếp giáp với tỉnh Quảng Nam như Thừa Thiên Huế Quảng Ngãi.
Tại Quảng Nam, bệnh VDNC trên trâu bò được phát hiện đầu tiên tại xã Điện Phước, TX Điện Bàn vào trung tuần tháng 3 năm 2021. Ngay sau đó, ngày 18 tháng 3 năm 2021 UBND thị xã Điện Bàn đã ra Quyết định số 2149 /QĐ-UBND về việc công bố dịch bệnh VDNC ở trâu, bò trên địa bàn xã Điện Phước, thị xã Điện Bàn. Tính đến đầu tháng 5/2021 bệnh đã xảy ra tại 29 xã thuộc 9 huyện, thị, thành phố của tỉnh, với tổng số bò mắc bệnh 109 con, 10 con chết và tiêu hủy.
Hiện nay, tình hình dịch bệnh VDNC trên trâu bò vẫn còn lây lan và diễn biến phức tạp. Để giúp bà con nông dân kịp thời phát hiện và có biện pháp bảo vệ đàn trâu bò nhằm giảm thiểu thiệt hại về kinh tế đến mức thấp nhất, chúng tôi xin giới thiệu một số biện pháp phòng, chống dịch bệnh với những nội dung sau:
1. Đặc điểm của vi rút gây bệnh VDNC
Bệnh VDNC có thể xảy ra trên trâu bò ở mọi lứa tuổi. Vi rút không gây bệnh trên người. Dịch bệnh xảy ra theo mùa, chủ yếu vào những tháng ấm, khi côn trùng hoạt động mạnh và phong phú nhất. Đường truyền lây của bệnh chủ yếu qua côn trùng đốt như muỗi, ruồi, ve; tiếp xúc trực tiếp giữa gia súc khỏe và gia súc bệnh (từ các lớp da tổn thương, nước bọt, nước mũi, sữa, tinh dịch, thịt, dịch từ cục vỡ, loét); hoặc có thể lây truyền do vận chuyển trâu, bò mang mầm bệnh, sử dụng chung máng ăn, máng uống, khu vực cho ăn, sữa, tinh dịch.
Tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh khoảng 10 - 20 %, tỷ lệ chết khoảng 1 - 5 %. (nếu ghép với các bệnh khác chưa được phòng bằng văc xin thì tỷ lệ chết cáo hơn)Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 4 - 14 ngày.
2. Triệu chứng, bệnh tích của bệnh VDNC
Trâu, bò mắc bệnh thường có những dấu hiệu sau đây: Sốt cao, có thể trên 41°C, bỏ ăn, suy nhược và gầy yếu; giảm năng suất sữa rõ rệt ở gia súc đang cho con bú; viêm mũi, viêm kết mạc và tiết nhiều nước bọt; sưng hạch bạch huyết bề mặt; hình thành các nốt sần có đường kính từ 2 - 5 cm, đặc biệt là ở da đầu, cổ, chân, bầu vú, cơ quan sinh dục và đáy chậu trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu phản ứng sốt. Các nốt sần này có hình tròn, chắc và nhô cao trên da, mô dưới da và đôi khi cả các cơ bên dưới. Các nốt sần lớn có thể bị hoại tử và cuối cùng là xơ hóa và tồn tại trong vài tháng; để lại các vết sẹo có thể tồn tại vĩnh viễn. Các mụn nước, vết hoại tử và vết loét có thể xuất hiện ở màng nhầy của miệng và đường tiêu hóa cũng như trong khí quản và phổi. Chân và các bộ phận vùng bụng khác của cơ thể, như bao da, ức, bìu và âm hộ, có thể bị tiết dịch, khiến con vật không muốn di chuyển. Bò đực có thể bị vô sinh vĩnh viễn hoặc tạm thời. Bò mang thai có thể sảy thai và động dục trong vài tháng.
(Bò lai BBB bị bệnh viêm da nổi cục tại xã Điện Phước, thị xã Điện Bàn)
3. Các biện pháp phòng, chống bênh VDNC
Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh VDNC, các biện pháp phòng bệnh chính bao gồm chủ động giám sát để kịp thời phát hiện sớm các trường hợp trâu, bò mắc bệnh, cách ly trâu, bò mắc bệnh và tiêm phòng cho đàn trâu, bò.
Nhập con giống có nguồn gốc rõ ràng, có giấy chứng nhận kiểm dịch của cơ quan thú y.
Định kỳ tẩy giun sán cho đàn trâu bò. Tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin cho đàn trâu bò như: vắc xin Tụ huyết trùng trâu bò, vắc xin LMLM trâu bò, đặc biệt là vắc xin phòng bệnh VDNC trâu bò theo khuyến cáo của cơ quan thú y.
Thường xuyên thực hiện vệ sinh, khử trùng, tiêu độc môi trường chăn nuôi, dụng cụ chăn nuôi (máng ăn, máng uống), phương tiện vận chuyển. Có biện pháp để tiêu diệt các loài vật chủ trung gian truyền bệnh như: ruỗi, muỗi, ve, mòng và các loại côn trùng hút máu khác,… tại khu vực chuồng nuôi.
Chăm sóc, nuôi dưỡng tốt; đảm bảo khẩu phần ăn đầy đủ dinh dưỡng và khoáng chất để nâng cao sức đề kháng cho đàn trâu bò.
Tăng cường khâu chăm sóc nuôi dường để nâng cao sức đề kháng với dịch bệnh của trâu bò
Giám sát chặt chẽ đàn trâu bò trong quá trình chăn nuôi. Khi phát hiện trâu, bò nghi mắc bệnh cần báo cáo ngay cho Cơ quan Thú y và chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh để dịch bệnh lây lan ra diện rộng. Người chăn nuôi trên địa bàn xã có dịch không nên bán chạy, không giết mổ, không vứt xác gia súc chết, gia súc bệnh ra môi trường.
Báo cáo chính quyền, cơ quan thú y và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh; hằng ngày tổng vệ sinh, phun thuốc sát trùng hoặc sử dụng vôi bột để sát trùng khu vực chăn nuôi, nuôi nhốt trâu, bò./.